Tìm hiểu về Nam Kỳ Lục Tỉnh thời Nhà Nguyễn
Trước đây, trong 1 bài viết ad có giới thiệu về 6 tỉnh Nam Kỳ (thường gọi là Nam Kỳ Lục Tỉnh) gồm Biên Hòa, Gia Định, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên. Hôm nay, ad sẽ giới thiệu chi tiết hơn về Nam Kỳ Lục Tỉnh gồm có phủ, huyện, tổng và làng xã thôn phường ấp bang phố.
Theo sách Đại Nam Nhất Thống Chí (do Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn bằng chữ Hán dưới thời vua Tự Đức) phần Nam Kỳ Lục Tỉnh do nhóm dịch giả Tu Trai Nguyễn Tạo dịch ra tiếng Việt với tựa đề Lục Tỉnh Nam Việt gồm tập thượng (Biên Hòa, Gia Định và Định Tường) và tập hạ (An Giang, Vĩnh Long và Hà Tiên ) được Nha văn hóa thuộc Bộ Quốc gia Giáo dục VNCH xuất bản 1959.
* Biên Hòa (BH): có 2 phủ và 7 huyện:
– Phủ Phước Long gồm 4 huyện (Phước Chính có 5 tổng, 89 xã, thôn, phường và 2 bang người Tàu;Bình An có 6 tổng, 56 xã, thôn, ấp, 2 bang người Tàu và 2 huyện kiêm nhiếp; Phước Bình có 6 tổng, 60 xã, thôn, phường, 2 bang người Tàu; Nghĩa An có 5 tổng, 51 xã, thôn, phường).
– Phủ Phước Tuy gồm 3 huyện (Phước An có 4 tổng, 412 xã, thôn, phường, ấp; Long Thành có 4 tổng, 61 xã, thôn; Long Khánh có 6 tổng, 47 xã, thôn).
* Gia Định (GĐ) có 3 phủ và 9 huyện:
– Phủ Tân Bình gồm 3 huyện (Bình Dương có 6 tổng, 105 xã, thôn, phường, ấp; Tân Long có 6 tổng, 105 xã, thôn, phường; Bình Long có 4 tổng, 41 xã, thôn).
– Phủ Tân An gồm 4 huyện (Cửu An có 4 tổng, 53 xã, thôn; Phước Lộc có 6 tổng, 94 xã, thôn, phường, ấp; Tân Hòa có 4 tổng, 60 xã, thôn; Tân Thạnh có 4 tổng, 32 xã, thôn, phường).
– Phủ Tây Ninh gồm 2 huyện (Tân Ninh có 2 tổng, 24 xã, thôn; Quang Hóa có 4 tổng, 32 xã, thôn).
* Định Tường (ĐT): có 2 phủ và 4 huyện:
– Phủ Kiến An: gồm 2 huyện (Kiến Hưng có 5 tổng, 75 thôn; Kiến Hòa có 5 tổng, 82 thôn), 10 tổng và 157 thôn.
– Phủ Kiến Tường: gồm 2 huyện (Kiến Phong có 4 tổng, 36 thôn; Kiến Đăng có 5 tổng, 51 thôn), 9 tổng và 89 thôn.
* An Giang (AG) có 3 phủ và 10 huyện:
– Phủ Tuy Biên gồm 4 huyện (Tây Xuyên, Phong Phú, Hà Dương, Hà Âm), 12 tổng và 110 xã thôn.
– Phủ Tân Thành gồm 3 huyện (Đông Xuyên, Vĩnh An, An Xuyên), 11 tổng và 94 xã thôn.
– Phủ Ba Xuyên gồm 3 huyện (Phong Nhiêu, Phong Thạnh, Vĩnh Định), 10 tổng, 83 xã thôn.
* Vĩnh Long (VL) có 3 phủ và 8 huyện:
– Phủ Định Viễn gồm 2 huyện (Vĩnh Bình và Vĩnh Trị), 14 tổng và 116 xã thôn.
– Phủ Hoằng Trị gồm 4 huyện (Bảo Hựu, Bảo An, Tân Minh, Duy Minh), 22 tổng và 152 xã thôn .
– Phủ Lạc Hóa gồm 2 huyện (Tuân Mỹ, Trà Vinh), 11 tổng và 146 xã thôn.
* Hà Tiên (HT) có 1 phủ An Biên, 3 huyện (Hà Châu có 5 tổng, 64 xã thôn bang phố; Kiên Hà có 4 tổng, 66 xã thôn bang phố; Long Xuyên có 2 tổng, 55 xã thôn bang phố), 11 tổng và 149 xã thôn bang phố.
